Υποβρύχια Εξερέυνηση
ΟΡΥΧΕΙΟ ΑΔΑΜΗ ΝΟ.2
Η Πλάκα είναι ένα χωριό στην ανατολική Αττική, στον Δήμο Λαυρεωτικής. Βρίσκεται μεταξύ Κερατέας και Λαυρίου. Για ένα μικρό διάστημα στο παρελθόν αποτέλεσε έδρα κοινότητας. Το 1937 η Πλάκα επανεντάσσεται στην κοινότητα της Κερατέας. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011, ο πληθυσμός του ήταν 558. Κοντά στο χωριό βρίσκονται τα σημαντικότερα ορυχεία της περιοχής εξόρυξης Λαυρίου, που διαχειρίζοταν η Γαλλική εταιρεία εξόρυξης Λαυρίου.
Τον 5ο αιώνα π.Χ., περίπου 11.000 άνθρωποι εργάζονται στη μεταλλουργική περιοχή της Λαυρεωτικής για να παράγουν 20.000 κιλά αργύρου ετησίως. Το 1864 Ιδρύθηκε η Γαλλική Εταιρεία (από τον Σερπιέρη και Έλληνες μετόχους) και το 1867 παίρνει την πρώτη άδεια εκμετάλλευσης των αρχαίων σκωρίων (και όχι μόνο) της περιοχής από το Ελληνικό Κράτος. Το 1873 η Γαλλική Εταιρεία χωρίζεται σε δύο, την "Ελληνική Εταιρεία Μεταλλουργείων Λαυρίου (Ε.Ε.Μ.Λ)" (1873 - 1917) και την εταιρεία "Μεταλλεία Καμαρίζης" (1873 - 1875). Το 1875 ιδρύεται η «Γαλλική Εταιρεία Μεταλλείων Λαυρίου» (1875 - 1981), η οποία ουσιαστικά είναι υπεύθυνη για την αναβίωση της εκτεταμένης μεταλλευτικής δραστηριότητας στη Λαυρεωτική και για την ίδρυση των οικισμών Πλάκα και Καμάριζας το 1880.
Στην περιοχή της Πλάκας, εντοπίζεται το δεύτερο σε μέγεθος μεταλλευτικό κέντρο της Λαυρεωτικής και το μεγαλύτερο μεταλλευτικό συγκρότημα της Βόρειας πλευράς της Λαυρεωτικής, με εκτεταμένες εγκαταστάσεις εξόρυξης. Απέχει μόλις 6 χιλιόμετρα από το σύγχρονο οικισμό του Λαυρίου και το λιμάνι του. Σύμφωνα με την ιστορικό Αθανασία Μαρκουλή-Μποντιώτη, η περιοχή είχε δύο κύριες μεταλλευτικές επαφές/φλέβες. Η πρώτη εντοπιζόταν σε έκταση αλλά δεν ήταν πάντα πλούσια. Η δεύτερη επαφή/φλέβα εντοπιζόταν σε διάφορες ζώνες με περιορισμένη συνέχεια. Η Πλάκα ξεπερνούσε ως κέντρο σε παραγωγή τα μεταλλεία της Καμάριζας και είχε μεγαλύτερη ποικιλία σε μεταλλεύματα, που ποίκιλαν από μεικτά θειούχα, μαγγανιούχα κλπ. Η επιτυχής εξόρυξη του μεταλλεύματος σε μεγάλο βαθμό, οδήγησε στην κατασκευή φρεατίων και υποδομών, εγκαταστάσεις μεταλλευτικής δραστηριότητας κλπ. Για τον εντοπισμό της φλέβας των μεταλλευμάτων, πραγματοποιήθηκαν σειρά ερευνών και γεωτρήσεων, ήδη από το 1885 έως τη δεκαετία του 1970. Σε πολλά σημεία, οι έρευνες διακόπηκαν εξαιτίας του εντοπισμού του υδροφόρου ορίζοντα και της έντονης εισροής μεγάλης ποσότητας υδάτων.
Σε ένα από αυτά τα ορυχεία, μετά την ολοκλήρωση των εργασιών και την εγκατάλειψη του, η εισροή υδάτων που προερχόταν από τον υδροφόρο ορίζοντα, κατέκλεισε τις στοές και «σφράγισε» ολοκληρωτικά το βαθύτερο επίπεδο. Ομάδα περιηγητών, εντόπισε το πλημμυρισμένο τμήμα. Σε συνεργασία με σπηλαιοδύτες, πραγματοποιήθηκε εξερευνητική κατάδυση και βιντεοσκοπήθηκε για πρώτη φορά πλημμυρισμένο τμήμα μεταλλευτικής στοάς στην περιοχή της Πλάκας. Κατόπιν πεζοπορίας στις λασπωμένες χερσαίες στοές, η ομάδα του Addicted2H2O σε συνεργασία με την ομάδα του Greek Gate, τον γεωλόγο-σπηλαιολόγο Πάνο Καρούζο και τον έμπειρο εξερευνητή των ορυχείων του Λαυρίου, Βασίλη Στεργίου , βρέθηκε στους πλημμυρισμένους κλάδους.
Η ομάδα περπάτησε σε στοές από συμπαγή βράχο και ένα λασπώδες έδαφος μέχρι να φτάσει στον στόχο της. Υπάρχουν δύο διάκλαδώσεις στο πλημμυρισμένο τμήμα, περπατώντας για μερικά μέτρα έως ότου οι δύτες να βυθιστούν πλήρως ώστε να προχωρήσουν περαιτέρω. Οι δύτες ακολούθησαν πρώτα τον αριστερό κλάδο και προχώρησαν 30 μέτρα μέχρι να φτάσουν στο σημείο που τελειώνει η διαδρομή. Μίτο προστέθηκε και ασφαλίστηκε σε όλη την διαδρομή από τους σπηλαιοδύτες όπου και έχει παραμείνει.
Οι δύτες εξήλθαν και εξερεύνησαν τον επόμενο κλάδο. Μετά από κολύμπι για τουλάχιστον 30 μέτρα οι δύτες Στέλιος Σταματάκης & Ερρίκος Κρανιδιώτης, οδηγήθηκαν σε μικρό χερσαίο τμήμα. Ακολουθώντας τη διαδρομή, επανεντόπισαν το πλημμυρισμένο τμήμα και συνέχισαν την κατάδυση. Ασφαλήσανε το μίτο και καταδυθήκανε εκ νέου στο κομμάτι αυτό του ορυχείου. Οι δύτες προχώρησαν περίπου 70 μέτρα μέχρι να φτάσουν στο τέλος και αυτής της διαδρομής όπου το ορυχείο σταματάει. Και εδώ οι σπηλαιοδύτες άφησαν μίτο στο υποβρύχιο τμήμα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν υπήρχε καθόλου μίτο και στις δύο διαδρομές, όπως είναι επίσης εμφανές και από το βίντεο. Είναι ασφαλές να υποθέσουμε ότι αυτή ήταν η πρώτη φορά που δύτες έχουν εξερευνήσει τα εντελώς πλημμυρισμένα τμήματα αυτού του ορυχείου και ως συνέπεια αυτές είναι οι πρώτες εικόνες που έρχονται στο φως.
Μέσα στις δύο γαλαρίες και διαδρομές που τερμάτισαν οι δύτες, πραγματοποιήθηκε καταγραφή μοναδικού βίντεο και φωτογραφιών. Η καθαρότητα και η ορατότητα του νερού στο ορυχείο ήταν εκπληκτική. Η θερμοκρασία του νερού είναι στους 18 βαθμούς Κελσίου και το μέγιστο βάθος της κατάδυσης δεν ξεπέρασε τα 6 μέτρα. Η ορατότητα κατά την επιστροφή ήταν όπως αναμενόταν μέτρια έως μηδενική σε κάποια τμήματα λόγω της εκπνοής των φυσαλίδων και την κίνηση των δυτών κατά την είσοδο.
Και οι δυο κλάδοι δεν συνέχιζαν την πορεία τους στο ορυχείο, ολοκληρώνοντας εξερευνητικά τον συγκεκριμένο τμήμα των στοών. Κατεστραμμένα υποστυλώματα, ράγες από βαγονέτα και αγωγοί διανομής πεπιεσμένου αέρα, για την παροχή οξυγόνου στις στοές, είναι μερικές από τις εικόνες που αντίκρισαν οι εξερευνητές.
Οι ομάδες:
Addicted2h2o: https://addicted2h2o.com
GreekGate: https://www.facebook.com/PyleEllenikonArchaiologikonIstorikonSpoudon/
Πηγές:
-Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου (www.Itp.ntua.gr/home_en)
-Αρχαιολογικός Οδηγός Θορικού (Υπουργείο Πολιτισμού).
-Αθανασία Μαρκουλή-Μποντιώτη, «Γαλλική Εταιρεία Μεταλλείων Λαυρίου (Γ.Ε.Μ.Λ.): Η εξέλιξη και η συμβολή της στην ανάπτυξη της Ελληνικής Οικονομίας κατά τον 19ο και 20ο αιώνα», Αναπτυξιακός Σύνδεσμος Λαυρεωτικής 2010.
Ιστορική Έρευνα:
Μαρία Φωτιάδη
Φωτογραφία:
Μαρία Φωτιάδη
Υποστήριξη:
Βασίλης Στεργίου (Ερευνητής Ορυχείων)
Πάνος Καρούτσος (Γεωλόγος & Σπηλαιολόγος)
Ορυχειοδύτες:
Ερρίκος Κρανιδιώτης, Στέλιος Σταματάκης
Do what you can’t